ضرورت بازانديشي در برنامهريزي درسي شيمي در دورههاي مختلف تحصيلي
دكتر عابد بدريان1 و دكتر عليرضا كيامنش2
1 عضو هيئت علمي موسسه پژوهشي برنامه ريزي درسي و نوآوريهاي آموزشي
2 عضو هيئت علمي دانشگاه تربيت معلم تهران
كليد واژگان: ياددهي- يادگيري شيمي، برنامه ريزي درسي، برنامه درسي شيمي، دورههاي مختلف تحصيلي
چكيده:
پژوهش در آموزش شيمي، شاخه جواني از درخت دانش بشري است كه عمري تقريباً 50 ساله دارد. بعد از واقعه اسپوتنيك در دهه 1960، با انجام اصلاحات آموزشي در سطح جهان، حجم پژوهشهاي مرتبط با آموزش شيمي افزايش چشمگيري يافت و راهبردها و رويكردهاي جديدي مبتني بر نظريههاي علوم تربيتي وارد برنامه درسي شيمي گرديد. با ورود به قرن 21، عوامل مختلفي شيوههاي ياددهي ويادگيري شيمي را تحت تاثير قرار داده است. گسترش نظريههاي شناختي و افزايش درك پژوهشگران از چگونگي يادگيري دانشآموزان، استفاده گسترده از رايانه و فناوري اطلاعات براي تجسم ومرئيسازي پديده هاي علمي پيچيده، عوامل بيروني مانند نگرانيهاي جهاني نسبت به انرژي، منابع آب ومحيط زيست، افزايش سطح سواد علمي، تبيين سطوح مختلف سواد شيمي و افزايش درك عمومي از علوم سبب شده است تا متخصصان برنامهريزي درسي، ضرورت بازانديشي در برنامه ريزي درسي شيمي را امري اجتناب ناپذير پندارند.
متخصصان آموزش شيمي براي رسيدن دانشآموزان به يك درك صحيح از علم شيمي، به تبيين سطوح مختلف سواد شيمي پرداخته و سه سطح تفكر ماكروسكوپي، مولكولي و نمادي را در قالب يك نمايه مثلثي شكل ارايه كردهاند. در سطح ماكروسكوپي، مشاهده عيني مواد شيميايي و تغييرات آنها با استفاده از فعاليتهاي آزمايشگاهي و مهارتهاي مربوطه مورد نظر است. در سطح نمادي، تبيين پديدههاي شيميايي، تغييرات انرژي و نظريههاي علمي در قالب معادلههاي رياضي و نمادهاي شيميايي همراه با حل مسئله و كاربرد اعداد هدف اصلي آموزش شيمي ميباشد. در سطح مولكولي رفتار اتمها، يونها و مولكولها در تبديلات شيميايي و ارائه پنجرههايي براي مشاهده دنياي مولكولي با استفاده از نمودارها، جدولها، استفاده از مدلها و نرمافزارهاي شبيهساري مجازي در دستور كار قرار دارد. افزودن سطح چهارم به سطوح تفكر ذكر شده و تبديل آموزش شيمي از حالت دو بُعدي به سه بُعدي و ضرورت آموزش زمينه- محور شيمي در اين مقاله بررسي خواهد شد.